Aronia naturalne bogactwo antocyjanów

Autor: Dr Janusz Suszyna

ARONIA – naturalne bogactwo antocyjanów

Wśród polifenoli o właściwościach antyoksydacyjnych występujących w owocach aronii wyróżnić można związki należące do trzech grup: procyjanidyn, antocyjanów oraz fenolokwasów.

Procyjanidyny stanowią główną grupę związków polifenolowych reprezentujących taniny skondensowane, które kształtują właściwości sensoryczne owoców i przetworów z aronii, odpowiadając za cierpki smak, jak i różową barwę.

Antocyjany stanowią w owocach aronii około 25% związków polifenolowych, którym dzięki występowaniu w połączeniach o charakterze glikozydowym przypisuje się wysoką mobilność i reaktywność przekładającą się na zdolność „wyłapywania” wolnych rodników.

Antocyjany to substancje, które wg alfanumerycznego systemu oznaczeń Unii Europejskiej figurują jako E163, a ich funkcja określana jest jako barwnik. Przeciwdziałają one kruchości naczyń krwionośnych, zwłaszcza naczyń włosowatych oraz stymulują produkcję rodopsyny – substancji ważnej w procesie widzenia. Dodatkowo wpływają one na obniżenie szybkości reakcji utleniania LDL cholesterolu, który jest składnikiem blaszek miażdżycowych. Biorąc pod uwagę wszystkie zalety oraz fakt, że nie wykryto żadnych negatywnych skutków oddziaływania antocyjanów w naszym organizmie, powinno się zwiększyć podaż produktów bogatych w te związki w codziennej diecie. Przestrzegając zasad prawidłowego żywienia, dotyczących zwłaszcza spożywania 5 razy w ciągu dnia świeżych warzyw i owoców, powinno się dostarczać odpowiednią ilość substancji bioaktywnych, zwłaszcza antocyjanów.

Biologiczna aktywność antocyjanów jest mocno związana z ich absorpcją i metabolizmem. Ostatnie badania wskazują, że związki te są w ograniczony sposób absorbowane z żywności, a ich stężenie w osoczu mieści się w zakresie nM - mM (niskie wartości). Wchłanianie antocyjanów zachodzi zarówno w żołądku, jak i w jelicie cienkim. Duża część tych związków nie ulega metabolizmowi, bądź też przekształca się w pochodne glukuronidów czy też sulfokoniugaty. Antocyjany i ich metabolity mogą być obecne w moczu do ok. 24 h po ich spożyciu.

Interesującym przykładem kompleksowego kardioprotekcyjnego działania polifenoli, w tym antocyjanów, jest zjawisko „francuskiego paradoksu". Przypuszcza się, że spożywanie dużych ilości winogron i czerwonego wina, aronii obfitującej w te związki, jest przyczyną zmniejszonej zachorowalności Francuzów na miażdżycę w porównaniu z mieszkańcami innych krajów zachodniej Europy.

Antocyjany mają bardzo szeroki zakres aktywności biologicznej, w tym wykazują właściwości antyoksydacyjne, regulują apoptozę, uczestniczą w aktywacji enzymów, w oddziaływaniach komórkowych, w indukcji sygnału i aktywacji receptorów. Stymulując funkcje układu immunologicznego modyfikują przebieg procesu zapalnego, a wspomagając utrzymanie szczelności naczyń krwionośnych i usprawniając przepływ krwi w naczyniach wpływają ochronnie na układ krwionośny, jak i na sam mięsień sercowy oraz wykazują korzystny wpływ na funkcje układu nerwowego. Ponadto wspomagają terapię przeciwnowotworową poprzez działanie antyoksydacyjne oraz zdolność do hamowania cyklooksygenazy, której wzmożoną aktywność obserwuje się w wielu nowotworach nabłonkowych. Badania wykazują, że proanocyjaniny mają silniejsze właściwości antyoksydacyjne niż witamina E, C czy karoten.

Literatura:
• Brȁunlich M., Slimestad R., Wangensteen H. i wsp., 2013. Extrcts, anthocyanins and procyanidins from Aronia melanocarpa  as radical scavengers and enzyme inhibitors. Nutrients, 5: 663-78.  
• Chrubasik C., Li G., Chrubasik S., 2010. The clinical effectiveness of chokeberry: a systematic review. Phytother Res, 24:  1107-14.
• Naruszewicz M., Kozłowska-Wojciechowska M., 2005. Potential parapharmaceuticals in the traditional polish diet. J.Physiol. Pharmacol., 56 (suppl 1): 69-78. 
• Niedworok J., 2001. Właściwości lecznicze antocyjanin z aronii czarnoowocowej. Farm. Pol., 15: 719-722.
• Nowak A., Zielonka J., Turek M., Klimowicz A., 2014. Wpływ przeciwutleniaczy zawartych na proces fotostarzenia się skóry. Postępy fitoterapii 2: 94-99.
• Wawer I., 2006. Aronia polski paradoks. Agropharm S.A. Warszawa.
• Valcheva-Kuzmarova S., Blogovic B., Balic S., 2012. Electron spin resonance measurement of  radical scavenging activity of  Aronia melanocarpa fruit juice. Pharmacogn Mag, 8: 171-4.