ARONIA CZARNOOWOCOWA cudowny owoc młodości, zdrowia, długowieczności

Autor: Dr Janusz Suszyna

ARONIA CZARNOOWOCOWA
- cudowny owoc młodości, zdrowia, długowieczności

Aronia czarnoowocowa - Aronia melanocarpa (Michx.) Elliot, jest krzewem wprowadzonym do upraw ze względu na cenny surowiec i obfite owocowanie. Owocami są niebieskoczarne kuliste pestkowce. Miąższ dojrzałych owoców jest prawie czarny, a wyciśnięty sok rubinowy i silnie barwiący (Niedworok i Brzozowski, 2001).

W Polsce uprawia się kilka odmian aronii, w tym polskiej hodowli Galicjanka o  doskonałych parametrach dla przemysłu, dużych, jednocześnie dojrzewających owocach oraz krzaczastym pokroju przydatnym do zbioru mechanicznego. Kwitnie po okresie wiosennych przymrozków i co roku daje dobre plony.  Nie wymaga środków ochrony roślin, bo nie ma naturalnych szkodników i dobrze znosi uprawę na słabych glebach. Uprawiana jest na dużych plantacjach a zbierana kombajnami.

Jest bogatym źródłem przeciwutleniaczy (antyoksydantów), które oczyszczają organizm z bardzo szkodliwych wolnych rodników, przez co zapobiegają powstawaniu wielu chorób i wspomagają prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Owoce aronii spośród wszystkich znanych owoców wyróżniają się największą zawartością związków o działaniu przeciwutleniającym. Stanowią je polifenole a wśród nich antocyjany, flawonole, kwercetyna i kemferol, cyjanidyny i inne, najczęściej występujące w połączeniach glikozydowych (Suerio i in. 2006). W owocach aronii występują kwasy organiczne, witamina C, cukry, pektyna, karoten, związki garbnikowe oraz związki nieorganiczne, jak: bor, fluor, mangan, molibden, jod, żelazo (Gawlik-Dziki, 2004).

Aronia jest odporna na toksyny ze środowiska a jej owoce nie kumulują szkodliwych dla zdrowia pierwiastków – kadmu, ołowiu, arsenu czy cyny. A ponieważ roślina nie wymaga stosowania środków ochrony roślin, to można z czystym sumieniem zapewnić, że jej jagody nie zawierają pestycydów. Wręcz przeciwnie, zestaw związków obecnych w aronii działa odtruwająco, redukuje niektóre toksyny, z innymi tworzy nierozpuszczalne kompleksy usuwając je z organizmu.

Tab. Zawartość antocyjanów w mg/100 g produktu w niektórych roślinach jadalnych.

Zarówno miąższ, jak i skórka aronii jest bogata w związki o właściwościach przeciwutleniających, chroniących komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. W związku z tym, że wytłoki z aronii zawierają 25% antocyjanów i są mało uwodnione, wykazują większą aktywność przeciwutleniającą niż miąższ (Oszmiański i Wojdyło, 2005; Białek i in. 2012).

Wśród antocyjanów aronii dominuje cyjanidyno-3-galaktozyd (64,5%), odznaczający się najwyższą aktywnością przeciwutleniającą spośród wszystkich znanych antocyjanów (Oszmiański i Sapis, 1998). Barwniki owoców aronii gromadzą się głównie w skórce, którą trudniej poddaje się tłoczeniu niż miąższ. Ponad 60% wszystkich antocyjanów jest zawartych w produktach ubocznych produkcji  owoców aronii, dlatego stanowią one bardzo cenny surowiec wtórny.

Aronia zawiera duże ilości witamin B1, B2, B6, B9 (kwas foliowy), E, trochę witaminy C, a także sporo składników mineralnych, zwłaszcza mikropierwiastków, jak Mn (niezbędny do produkcji niektórych hormonów, ważny składnik krwi i kości), Mo (istotny uczestnik procesów przemiany materii), J (reguluje m.in. pracę tarczycy), Cu, B i Co.

Skład chemiczny owoców aronii (Białek i in. 2012; Kołodziej i in. 2010; Oszmiański i Wojdyło 2005, Oszmiański i Sapis, 1998)
 

Barwa owocu zależy od odmiany, warunków uprawy, terminu zbioru, pH gleby.

Wśród wielu związków występujących w owocach, bardzo cenna jest rutyna, kwercetyna, katechiny i taniny – wzmacniające naczynia krwionośne, uelastyczniające, uszczelniające ich ściany i regulujące przepuszczalność. Substancje zawarte w aronii, działają antyagregacyjnie na płytki krwi, pomagając w utrzymaniu prawidłowej lepkości krwi, przez co przyczyniają się do jej prawidłowego przepływu.

Ponadto silne właściwości przeciwutleniające aronii „wymiatają” wolne rodniki, które przyśpieszają procesy starzenia organizmu, a także stwarzają  warunki do rozwoju komórek nowotworowych (uszkadzają białka i DNA). Bioflawonoidy poprawiają także wchłanianie i działanie witaminy C, która to z kolei wpływa korzystnie na działanie innego silnego przeciwutleniacza jakim jest witamina E.

W aronii występują również duże ilości tanin, nadających jej cierpki smak. Taniny działają ściągająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego i przeciwdziałają biegunkom.
Ponadto aronia to najlepsze źródło związków, które obniżają ciśnienie tętnicze, usprawniają funkcjonowanie mózgu, korzystnie działają na wzrok, a także działają odtruwająco – pomagając usuwać toksyny z organizmu.

Literatura:
• Gawlik-Dziki U., 2004. Fenolokwasy jako bioaktywne składniki żywności. Żywność Nauka Technologia Jakość, 4: 29-40. 
• Jurikova T., Mlcek J., Skrovankova S., Sumczynski D., Sochor J., Hlavacova I., Snopek L., Orsavova J., 2017. Fruits of black chokeberry Aronia melanocarpa In the prevention of chronic duseases. Molecules, 22(6): 944, doi: 10.3390/molecules22060944.
• Kokotkiewicz A., Jeremicz Z., Łuczkiewicz M., 2010. Aronia Plants: a review  of traditional use, biological activinties, and perspectives for modern medicine. UJ. Meed. Food, 13(2): 255-269.
• Kołodziej B., 2010. Uprawa ziół. Poradnik dla plantatorów. PWN, Warszawa.
• Białek M., Rutkowska J., Hallmann E., 2012. Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) jako potencjalny składnik żywności funkcjonalnej. Żywn. Nauka Trchnol. Jakość, 6(85): 21-30.
• Brȁunlich M., Slimestad R., Wangensteen H., Brede C., Malterud K.E., Barsett H., 2013. Extracts, anthocyaninsand procyanidins from Aronia melanocarpa as radical scavengers and enzyme inhibitors. Nutrients, 5(3): 663-678.
• Naruszewicz M., Kozłowska-Wojciechowska M., 2005. Potential parapharmaceuticals in the traditional polish diet. J. Physiol. Pharmacol., 56 (suppl 1): 69-78. 
• Niedworok J., Brzozowski F., 2001. Badania nad biologicznymi i fitoterapeutycznymi właściwościami antocyjanin aronii czarnoowocowej. E. Post. Fitoter.: 20-24.
• Oszmiański J., Sapis J., 1998. Anthocyanins In fruit of Aronia melanocarpa (Chokeberry). J. Ford Sci. 4: 1241-1242.
• Oszmiański J., Wojdyło A., 2005. Aronia melanocarpa phenolics and their antioxidant activity. Eur. Ford Res. Techno., 221: 809-813.
• Sikora J., Markowicz M., Mikiciuk-Olasik E., 2009. Rola i właściwości lecznicze aronii czarnoowocowej w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Bromat Chem. Toksykol. – XLII., 1: 10-17.
• Slimestad R., Nateland H., Johannessen T., Giske N., 2005. Flavonoids from black chokeberrie. Aronia melanocarpa. J. Ford Campos. Anal., 18: 61-68.
• Sueiro L., Yousef G.G., Seigler D., De Mejia E.G., Grace M.H., Lila M.A., 2006.  Chemopreventive Potential of  Flavonoid Extracts from Plantatin – Bred and Wild Aronia melanocarpa (Black Chokeberry) Fruits. J. Ford Sci. 71: 480-488.
• Szopa A., Kubica P., Ekiert H., 2017). Ekologia, skład chemiczny, działanie prozdrowotne oraz badania biotechnologiczne aronii czarnoowocowej (Aronia melanocarpa (Michx.) Elliot), aronii czerwonej (Aronia arbutifolia (L.) Pers.) i aronii śliwolistnej (Aronia x prunifolia (Marsh.) Rehd.). Post. Fitoter., 18(2): 145-157.
• Tian Y., Liimatainen J., Alanne A.L., Lindstedt A., Liu P., Sinkkonen J., Kallio H., Yang B., 2017. Phenolic compounds extracted by acidic aqueous ethanol from berries and leaves of different berry plants. Food Chem., 220: 266-181.
• Vachleva-Kuzmanowa S.V., Belcheva A., 2006. Current knowledge of Aronia melanocarpa as a medical plant. Folia. Med., 48: 11-17.
• Wawer I., 2006. Aronia – polski paradoks. Agropharm, Warszawa.
• Wilczyński K., Olesińska K., Kałwa K., Kobus Z., 2017. Analiza sposobu uprawy, składu, żywieniowych oraz prozdrowotnych właściwości owoców aronii czarnoowocowej (Aronia melanocarpa (Michx.) Elliot). Acta Sci. Pol. Technica Agraria 16(1-2): 3-11.
• Wawer I., 2006. Aronia polski paradoks. Agropharm S.A. Warszawa.